Ülkemizde modern edebiyat adına harekete geçilen yıllardan bu yana dergicilik sürekli olarak edebiyatı geliştiren ve büyüten bir uzuv haline gelmiştir. Özellikle Cumhuriyet dönemiyle beraber Türk Edebiyatı, dergilerle beraber gelişmiş ve ilerlemiştir. Peki edebiyata bu kadar katkısı olan dergiler günümüzde neden teker teker çöküyor? Neden dergiler dijitale geçiş yapmaya kalkışıyor? Yeni dergi çıkarmayı bir yana, halihazırda yayında olan büyük ve köklü dergiler dahi yayın hayatını sonlandırmayı düşünüyor. Kim bu durumun suçlusu? Bulunduğumuz bu durumun suçlusunu aramalı mıyız ya da? Yayıncı mı suçlu yoksa okur mu? Hangi taraftan bakarsak bakalım, iki tarafın da büyük ölçüde haklılık payı var. Yayıncılık piyasasının bile böylesine sekteye uğradığı bu ekonomik koşullarda dergi yayıncılığı yapmak imkansıza yakın olsa gerek.

2022 yılının başından itibaren birçok dergi kapanma kararı aldı. Kimi kapandı kimiyse okurlarının verdiği büyük destekler sayesinde kapanmaktan kurtuldu. Yahut kapanışını geciktirdi diyebiliriz.

2022’nin Ocak Ayından Bugüne

Varlık dergisi, 1 Şubat tarihinde sosyal medya hesabında okurlarına bir yardım çağrısında bulundu. Destek verilmediği takdirde derginin kapanacağının sinyallerini veren bu çağrı sonucu okurlar, Türkiye’nin en köklü dergilerinden biri olan Varlık’ın devam etmesi için abonelik sistemine geçiş yaptılar ve bir şekilde maddi desteklerle Varlık’ı kapanmaktan kurtardılar. İşte birçok şey de Varlık’ın bu duyurusundan sonra patlak verdi. Dergiler artık Varlık’ın da sitem etmesiyle bir bir dökülmeye, okurlarından yardım istemeye, kapanmaya veya dijitale dönmeye başladı. Bir başka köklü dergi Dergâh, Ocak sayısından sonra (Belki Varlık’ın da duyurusundan etkilenerek) yeni sayı çıkarmama kararı aldı. Dergâh’ın yayın hayatının son bulmasıyla dergiler daha da ümitsizliğe kapıldı. Dergâh kapandıktan sonra küçük dergiler de şubat ayından nisan ayına kadar ayakta durmaya çalıştı ve en sonunda birçoğu kapandı. Sonraki aylarda Ecinniler bir duyuruya gitti ve okurları Ecinniler’i de çökmekten kurtardılar.

Ne yazık ki bunlar köklü çözümler değil. Ekonomik refah olmadan dergicilik daha da kötüye gitmeye devam edecek gibi görünüyor. Fakat bazı dergilerse çözümü Türk edebiyatını yozlaşmaya ve ucuzlaşmaya götüren fonlarda buluyor. Ayakta kalmak için fon almak elbette bir dergicinin düşünebileceği bir şey olmalı.

Ülkemizdeki piyasa dergileri hâlâ kârlarını koruyorlar fakat nitelik açısından zayıf kalmaları gerçeği ayrı bir köşede kalıyor. Hatırı satılır işler yapan büyüklü küçüklü edebiyat dergileriyse tekrarlamalıyız ki ya kapanıyor ya da çareyi dijitalde arıyor. Ayrıca büyük bir sorundur ki yeni edebiyat dergisi kurulamıyor. Kurulsa da e-dergi olarak yayınlanıyor ve yine de en fazla 2 ila 5 sayı arası yayınlanabiliyor.

Son olarak Masa dergisi Temmuz sayısının son sayı olduğunu açıkladı ve yeni sayılarının çıkmayacağının duyurdu. Masa’nın edebiyata ne katıp ne katmadığı tartışılabilecek bir durum olsa da artık çok satan bir piyasa dergisinin bile kapanabilecek seviyeye geldiğini görmüş oluyoruz.