Tanzimat dönemi yazarlarından Şemsettin Sami’nin kaleminden çıkan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Türk edebiyatının ilk yerli romanıdır. Acıklı bir aşk hikâyesini konu alan roman 1872 ve 1873 yılları arasında Hadîka gazetesinde tefrika edilmiş, 1875 yılında da kitap olarak basılmıştır. Eserin ismi, “Talat ve Fitnat’ın Aşkları” anlamını taşımaktadır.

Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat hem teknik hem de kurgu bakımından yetersiz bir romandır. Ancak Türk edebiyatında yerli roman anlamında ilk olması onu öne çıkarmaktadır. Romantizm akımı etkisinde yazılan eserde görücü usulü evlilik dikkat çeken temalardandır. Romanın dili dönemine göre oldukça sadedir.

ÖZET

Romanın erkek karakteri olan Talat, küçük yaşta babasını kaybetmiş ve annesi tarafından büyütülmüş biridir. Hacı Mustafa’nın dükkanına gidip gelirken Fitnat’ı görür ve ona görür görmez âşık olur. Aynı şekilde Fitnat da Talat’a âşık olmuştur. Hacı Mustafa, Fitnat’ın üvey babasıdır. Fitnat annesini kaybettikten sonra onunla yaşamaya başlamış ve baskıcı üvey babasının altında ezilmiştir.

Talat ve Fitnat birbirlerini çok sevmektedir fakat Fitnat’ın üvey babası, görüşmelerine olanak  tanımaz çünkü Fitnat’a hapis hayatı yaşatmaktadır. Talat, Fitnat’ı görebilmek için çarşaf giyip kadın kılığına girer. Fitnat’ın üvey babası Hacı Mustafa, Fitnat’ı zengin ve yaşlı olan Ali Bey ile evlendirmek ister ve başarılı da olur. İki âşık bu evlilik nedeniyle ayrı kalır. Evliliğin ardından Fitnat intihar eder ve canına kıyar. Fitnat’ın boynundaki muskayı açıp okuyan Ali Bey, Fitnat’ın öz kızı olduğunu öğrenince çıldırır ve ölür. Kahrından yataklara düşen Talat da çok geçmeden hayatını kaybeder.

Son derece trajik bir final ile son bulan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat alanında ilk olması bakımından önemlidir. Görücü usulü evliliğin çıkarabileceği sorunlara değinirken baskıcı üvey baba tiplemesini de öne çıkarmıştır.