Bildiğimiz anlamda dil, yazı yokken bile vardı semboller. Bir şeyin, işaretin, çizginin, şeklin başka bir şeyi ifade etme, gösterme durumu. Aslında dilin kendisi, özü belki de. Anlamlandıramadığımız hisler, Orhan Veli’nin ünlü mısralarındaki gibi bir yer var biliyorum, epeyce yaklaşmışım, duyuyorum; anlatamıyorum denebilecek duygular, zihin durumları mevcut insanda. Sadece anlatamıyorum demek bile bir şeyler anlatmakken, anlatılamayan, dokunulamayan, gözden kaçan, ikinci üçüncü plana atılan gerçekleri, durumları tarif etmek, kendi süzgecinden geçirip yoğurmak, anlamlandırmaksa şairin işi. 

Dil dediğimiz şey de fosilleşmiş sembollerden oluşan bir anlatma/anlama aracı aslında. Her bir harfin bir araya gelmesinden oluşan kelimeler, cümleler, dizeler, paragraflar, hep o kelimelerin görüntüsünden başka bir şeyi temsil ve ifade eder, gösterir. Bu aracın en üstün amacı ve örneği ise anlamlandırma ustası şairin uğraşı olan şiirdir.

Gelenekten tamamen kopmak doğru olmayabilir, ancak belli bir kopuş gerçekleştikten sonra, özellikle Cumhuriyet dönemi şiirimizde yeni bir kıpırdanma, serbestlik, daha önce rastlanmamış bir güzellik kendini göstermeye, bize tanıtmaya başladı. Bu güzelliğin en nadide örneklerini ise bazı kadın şairlerimiz vermiştir. Kadın şair, erkek şair gibi basit bir ayrıma gidecek değiliz elbette, ama kadının ikinci plana atılmaya çalışıldığı bu talihsiz dönemde bunu özellikle vurgulamak büyük önem taşıyor. Kısaca Nilgün Marmara adını vermemiz yeterli olur aslında Burcu Yalkın’ın Nefret Sütü adlı kitabı özelinde. 

Ülkemiz şiiri, pek çok insan farkında olmasa da, şiir sanatında tüm zamanların en iyi, en derin örneklerini vermiş, vermekte olan ve elbette verecek şairlerle dolu. Bu anlamda bir şiir diyarı olan İran’a da benziyoruz aslında. Ve yine Nefret Sütü özelinde Füruğ Ferruhzad adını anmadan geçmek olmaz. Burcu Yalkın, hem Füruğ’un cesaretine ve isyankar nahifliğine sahip olan hem de Nilgün Marmara gibi kendine özgü bir dil ve söyleyiş geliştirebilmiş bir şair. Bazılarının zannettiği gibi ülkemiz şiiri durmuş, gerilemiş ve sönmüş değil. Bu coğrafyada insan oldukça da bunun gerçekleşebileceğini sanmıyorum. Tam tersine ülkemiz şiiri, altın çağlarından birini yaşamakta bence. Özellikle Cumhuriyetin ilk 70 yılındaki bazı örneklerden beslenip kendi sesinin peşine düşen şairlerin arayışı 90’lar sonrası şiirimize yansıdıkça, zaman içinde görünür ve anlaşılır oldukça, neden altın çağlarımızdan birinde olduğumuz da daha net anlaşılacaktır. 

O nedenle bu eleştiri ve Burcu Yalkın özelinde, bugün şiir yazan, şiire tutkun insanlara kendilerine güvenmelerini, şiirimizin bu önemli dönemine yaptıkları katkıların bir gün mutlaka değerini bulacağını fısıldamak isterim. Fısıldamak diyorum çünkü ülkemizin edebiyat camiasında tanınmış, büyük isimlere öncelik vermek, burnunun ucundaki değerleri görememek adettendir. Bu bağışlanabilir kusurlar da elbet bir gün yerini gerçeğe bırakacak ve şiirimizin neden dünyada eşi benzeri olmayan, biricik olduğu, bu dönemde var olan yeni şairlerin su yüzüne çıkmasıyla daha da net görülecek. Bu uzun girişi yapmama vesile olan şey günümüz şiirinin değerine, hak ettiği yere dair bir savunma veya görüş bildirmekten çok, bu eleştirilere başladığımdan beri tekrar veya ilk kez okuduğum şiir kitaplarında bulduğum yeni ve etkileyici şiirlerdir. Ve elbette bu inceleme özelinde sevgili Burcu Yalkın’dır.

Burcu Yalkın, yukarıda belirttiğim, gelecekte adı çok güzel yerlerde anılacak şairlerimizden biri. Kendisini karşılaştırdığım isimlerle yan yana anılmayı hak ettiğini de şiirlerini okursanız göreceksiniz. Yalkın’ın şiiri nasıl oluşturduğuna, şiirden ne anladığına çok değinmek istemiyorum aslında, çünkü kendisinin bu incelemenin röportajında bu konulara çok güzel değinerek şiir sanatına dair nokta atışlar yaptığını okuyacaksınız. Kendi tanımıyla, şiirinde gördüğümüz gibi ve belki de her şair gibi bir uyumsuz Burcu Yalkın. Sadece herkesin içinde bulunduğu o derin yalnızlıktan, kimselere anlatılamayan boşluktan doğan bir uyumsuzluk değil bu belki de. Aynı zamanda bir çatışmadan, ben olmayanın ben’e uyguladığı kimsesiz acıdan beslenen bir uyumsuzluk. 

Bazı insanlar için bu uyumsuzluğun çaresi çeşitli tedavilerken bazıları için sanattır. Sanatıyla yansıttığı bu çatışmada, şiirleriyle gerçeğe dokunuyor, ona işaret ediyor aslında Burcu Yalkın, hem kendi gerçeğine hem de daha genel olana. Nasıl ki bir insana özel olan her insana dairdir ve kendini tanımış bir kişi tüm insanlığı tanır ve anlarsa, Yalkın’ın kendi gerçeği de pek çok ötekiye, diğerine dokunma, onları içine alma, içtikleri nefret sütünden arındırma becerisine sahip. Özellikle Marmara ve Füruğ örneklerini vermemin nedeni ise kendi duygularını keşfetmedeki başarısı ve zenginliği. Tahta atların tutsaklığı, demir ellerin soğukluğu ve benzeri onlarca örnekle dolu bu kitap. Sıkıcı örneklerin yükseltilmesinden şahsen sıkılmış biriyim ve dilin sembolik örnekleri olarak bana ilaç gibi geldi bu şiirler.

Karla karışık yağan ömürde kaybolma arzusunu anlatıyor Yalkın:

yaşam haritasında karanlıklar vadisi

ötenazi isteyen ruhların uğrak yeri

zehirli iğnenin ucunda

yol / viraj / uçurum

Körlemesine ve bodoslama da olsa modernleşen dünyada ve toplumumuzda, dilimizin ulaştığı yere dair çok güzel bir gösterge aslında bu şiirler. Evet yalnızlaştık, evet köklerimizi unuttuk, evet ne yaptığımızı bilmiyoruz. Ama… ama her zaman kenardan köşeden, bilinmeyen, görülmeyen, dikkat çekmeyen bir diyardan çıkıp bize yol gösteren, kendi gerçeğinde yanmamıza olanak sağlayan sanat ve sanatçı hala bu dünyada. Ve o bu dünyada oldukça, nefretin, ötekileştirmenin ve yalnızlığın gerçek karşısında hiçbir şansı yok. 

Burcu Yalkın şiirimizin bu yeni yolundaki önemli parçalardan biri. Şiir nerede, şair nerede sorularını belki kapitalizme sorabiliriz, hatta raflarda neden yeni şairlerimiz görünmüyor, bu yepyeni ve altın dalgalar neden öne çıkmıyor diye yayınevlerine de sorabiliriz, ama bu soruya ihtiyaç yok aslında. Görünür olan her şey bir gün geride bırakılacak olabilir, ülkenin kültür-sanat ortamı bir basitliğin ve vasatlığın içinde kıvranıyor da olabilir, ama şiir hiçbir yere gitmedi, Yalkın’ın da-belki bu anlamda değil ama-dediği gibi: şiir hala yanıyor.